Ο Έλληνας που διαπρέπει στο CERN, είναι από τη Φλώρινα!

Βαγγέλης Μοτεσνίτσαλης. 

Είναι ένας από τους Έλληνες που διαπρέπουν τους τελευταίους μήνες στο μέρος όπου γεννήθηκε το Διαδίκτυο, το κορυφαίο ερευνητικό κέντρο σωματιδιακής Φυσικής στον κόσμο ή πιο απλά το CERN! Ο Έλληνας νεαρός ερευνητής, μας δίνει μία αποκλειστική συνέντευξη για την καθημερινότητα του, τον περιβόητο επιταχυντή, το έντονο ελληνικό στοιχείο, ενώ μας αποκαλύπτει και τα μελλοντικά πλάνα του ερευνητικού κέντρου! 

Πως είναι στα 23 σου να δουλεύεις στο κορυφαίο κέντρο ερευνών, ενώ άλλοι φοιτητές στην Ελλάδα ακόμα διασκεδάζουν;
Ακούγεται περίεργο αλλά δεν είναι. Υπάρχουν πολλά άτομα στην ηλικία μου στο CERN οπότε, αν πρέπει να να συγκρίνω τον εαυτό μου με κάποιον, καλύτερα να είναι με αυτούς. Είναι όμορφο συναίσθημα το να βρίσκεσαι εδώ γιατί αισθάνεσαι παραγωγικός, χρήσιμος. Αισθάνεσαι ότι όσοι κόποι έχεις κάνει με τις σπουδές πιάνουν τόπο. Το μότο του CERN είναι “Accelerating Science” (=επιταχύνοντας την επιστήμη). Πιστεύω ότι αυτό είναι το κυρίαρχο συναίσθημα για όλους τους ερευνητές εδώ, η προσπάθεια να πας την επιστήμη ένα βήμα πιο πέρα.

Βαγγέλη πόσο δύσκολη είναι η καθημερινότητα σου στο CERN;
Στο CERN εργάζομαι ως Systems Engineer στην ομάδα διαχείρισης δεδομένων και αποθηκευτικού χώρου του IT Department. Ξεκινάμε γύρω στις 8:30, ελέγχουμε αν όλα λειτουργούν σωστά όσο ήμασταν εκτός. Στη συνέχεια ασχολούμαστε με το project μας, έχουμε meetings πολύ συχνά για να συντονιστούμε τις υπόλοιπες ομάδες, να επικοινωνήσουμε με τους ανθρώπους από τα πειράματα για να δούμε αν χρειάζονται κάτι. Έχουμε ένα διάλειμμα γύρω στις 12 για μεσημεριανό, πολύ συχνά μαζευόμαστε οι Έλληνες και τρώμε μαζί. Κάποιες μέρες, όσοι από εμάς είμαστε και επίσημοι ξεναγοί, έχουμε ξεναγήσεις στους χώρους, έχουμε πολύ συχνά σχολεία από την Ελλάδα που έρχονται στο CERN και η αρμόδια υπηρεσία προσπαθεί πάντα να τους ξεναγήσει στα ελληνικά. Ο αριθμός των επισκεπτών κάθε μέρα κυμαίνεται κατά μέσο όρο σε 400 επισκέπτες όλων των ηλικιών. Συνήθως η μέρα τελειώνει γύρω στις 5 με 6 αλλά τυχαίνει σε δύσκολες μέρες να μείνουμε και και πιο αργά.

Είναι αλήθεια πως το ελληνικό στοιχείο είναι έντονο στο CERN;
Το Ελληνικό στοιχείο στο CERN είναι έντονο όχι γιατί υπερέχουμε αριθμητικά αλλά κυρίως γιατί κάνουμε αίσθηση όπου πηγαίνουμε. Πολύ συχνά στην ώρα του μεσημεριανού, το τραπέζι που “ακούγεται” περισσότερο από τα άλλα είναι αυτό με τους Έλληνες. Οι Έλληνες technical students είναι σήμερα περίπου 30 από τους 200 συνολικά στο CERN αλλά υπάρχουν και Έλληνες σε μόνιμες θέσεις. Αξιοσημείωτο βέβαια το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια οι αριθμός των Ελλήνων έχει αυξηθεί συγκριτικά με παλαιότερα. Γενικά πάντως σπάνια βρίσκεις κτίριο ή ακόμα και όροφο που να μην έχει τουλάχιστον έναν Έλληνα.

Πως είναι οι άνθρωποι εκεί;
Είναι πολύ φυσιολογικοί. Ακούγεται κάπως περίεργο αλλά η συντριπτική πλειοψηφία είναι καθημερινοί άνθρωποι, με τις οικογένειες τους, με τα παιδιά τους κ.λπ. Υπάρχουν αφοσιωμένοι επιστήμονες και κάτοχοι βραβείου Νόμπελ αλλά αυτό δε σημαίνει κάτι. Ακόμα και ο Νομπελίστας ή ο Γενικός Διευθυντής τρώει μαζί μας, στο δίπλα τραπέζι, στο ίδιο εστιατόριο. Υπάρχει, ακόμη, ένας μεγάλος αριθμός από clubs που μαθαίνουν μουσική, κάνουν μαθήματα σκι, παίζουν επιτραπέζια, χορεύουν κλπ.

Ποια ήταν η πρώτη σου σκέψη όταν είδες τον περίφημο επιταχυντή αδρονίων του CERN;
Θυμάμαι έντονα τη στιγμή γιατί ήταν όνειρο για εμένα να δουλέψω εδώ. Ήταν ένα αίσθημα χαράς και ενθουσιασμού. Είπα μέσα μου “Ναι, συμβαίνει. Είμαι εδώ”. Το όμορφο είναι ότι αυτό το συναίσθημα δεν έχει φύγει, το αισθάνομαι κάθε μέρα.

Πρόσφατα πήγες σε μία εργασιακή αποστολή στην Ινδία, ποιες ήταν οι εμπειρίες σου από εκεί; 
Στην Ινδία εργάστηκα σε μία εταιρεία πληροφορικής για ένα τρίμηνο, σε ένα κομμάτι της διπλωματικής μου εργασίας πάνω στην Ομομορφική Κρυπτογράφηση. Πρόκειται για ένα είδος κρυπτογράφησης που επιτρέπει την επεξεργασία κρυπτογραφημένων δεδομένων χωρίς να προηγείται η αποκρυπτογράφηση τους. Σε απλά ελληνικά, αν εφαρμοστεί, μια τράπεζα θα μπορούσε να εμπιστευτεί τα δεδομένα των τραπεζικών λογαριασμών της για επεξεργασία σε μια εταιρεία όπως η Google ή η Amazon, χωρίς να φοβάται το ενδεχόμενο να καταφέρουν να “διαβάσουν” τα δεδομένα. Στο ίδιο μήκος κύματος, η NSA θα μπορούσε να σαρώνει δεδομένα για να εντοπίζει τρομοκρατικές επιθέσεις, χωρίς ωστόσο να μπορεί να αποκτά πρόσβαση στα δεδομένα και να παραβιάζει την ιδιωτικότητα των χρηστών!
Ποια είναι τα μελλοντικά σου πλανά;
Αρχικά πρέπει να τελειώσω με τις μεταπτυχιακές σπουδές μου. Γενικά θα ήθελα να παραμείνω στο CERN αλλά θα δείξει. Πρέπει κάποια στιγμή να επιστρέψω και Ελλάδα για τον στρατό.

Τι θα έλεγες σε όσους κατηγορούν το CERN ότι θα δημιουργήσει προβλήματα με την έρευνα του;
Η αλήθεια είναι πως ότι γίνεται στον LHC, συμβαίνει και στη φύση. Για παράδειγμα τα τελευταία δισεκατομμύρια χρόνια, η φύση έχει ήδη προκαλέσει στη Γη τόσες συγκρούσεις όσες θα προκαλούσαν ένα εκατομμύριο πειράματα του LHC – και ο πλανήτης εξακολουθεί να υπάρχει. Αν υπήρχε η παραμικρή βάσιμη υποψία ότι τα πειράματα θα μπορούσαν να δημιουργήσουν επικίνδυνες συνέπειες, δεν θα πραγματοποιούνταν. Το CERN είναι ένα ερευνητικό κέντρο που μέσω της έρευνας προσπαθεί να κάνει την καθημερινότητα του κόσμου καλύτερη. Εδώ γεννήθηκε το web, σχεδιάστηκε και αναπτύχθηκε για την αυτόματη ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ επιστημόνων από πανεπιστήμια και ινστιτούτα σε όλο τον κόσμο. Επίσης κάτι που πολύς κόσμος δεν ξέρει είναι ότι σημαντικές τεχνικές που έχουν κατασκευαστεί για την πρόγνωση και την θεραπεία ασθενειών, όπως ο καρκίνος προέκυψαν από την έρευνα στο πεδίο της σωματιδιακής φυσικής.

Τι θα γίνει από εδώ και πέρα στο CERN;
Πολύ σύντομα ο LHC θα ξανατεθεί σε λειτουργία για να συνεχίσει τα πειράματα. Η αλήθεια είναι ότι οι επιστήμονες εδώ έχουν πολλές προσδοκίες. Στόχοι είναι όχι μόνο να μετρήσουν με μεγαλύτερη ακρίβεια τις ιδιότητες του μποζονίου Higgs, αλλά και να ανακαλύψουν νέα σωματίδια για να απαντήσουν στα μεγάλα ερωτήματα σχετικά με την δημιουργία του σύμπαντος αλλά και τις διαφορές της ύλης. Παράλληλα με τα 4 μεγάλα πειράματα του LHC, τρέχουν πολλά ακόμα πειράματα. Υπάρχει ακόμα το πείραμα AMS που σε συνεργασία με τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό μελετά τις κοσμικές ακτίνες και αναζητά ενδείξεις σκοτεινής ύλης.

Βαγγέλη, τι είναι αυτό που θα μας εντυπωσίαζε περισσότερο στο CERN; 
Σίγουρα ο επιταχυντής! Δύο πράγματα που προκαλούν ιδιαίτερη εντύπωση στους επισκέπτες είναι, αρχικά ο LHC, ο οποίος αποτελεί το μεγαλύτερο ψυγείο στον κόσμο(!) καθώς η θερμοκρασία στην οποία λειτουργεί είναι η χαμηλότερη του διαστήματος, περίπου -271.3 °C. Το δεύτερο είναι πως κάθε ακτίνα πρωτονίων μέσα στον επιταχυντή μπορεί να περιέχει την ίδια ενέργεια με ένα τραίνο 400 τόνων που τρέχει με 150 χλμ/ω! Ταξιδεύοντας με την ταχύτητα του φωτός, τα πρωτόνια μπορούν κάθε ένα δευτερόλεπτο να διασχίσουν το τούνελ των 27 χιλιομέτρων 11.245 φορές. Καθώς κάθε ακτίνα μπορεί να κυκλοφορεί μέχρι και για 10 συνεχόμενες ώρες, θα μπορούσε (αν ταξίδευε ευθεία) στο ίδιο χρονικό διάστημα να φτάσει μέχρι τον πλανήτη Ποσειδώνα και να επιστρέψει!

Σίγουρα η πρώτη αποκλειστική συνέντευξη του Έλληνα ερευνητή, Βαγγέλη Μοτεσνίτσαλη, που εργάζεται στο μεγαλύτερο ερευνητικό κέντρο CERN, σου έδωσε πολλές απαντήσεις πάνω στις απορίες που είχες σχετικά με το μέρος που γεννήθηκε το Διαδίκτυο, ενώ αποτελεί άλλη μία απόδειξη για το πόσο έντονο είναι το ελληνικό στοιχείο στον Επιστημονικό Κλάδο!